Dharma is het pad van gerechtigheid en het leven leiden op basis van de ethische codes
Dharma (धर्म) wordt vaak vrij vertaald als de wetten, de plichten of de normen waarnaar een mens dient te handelen. Maar zo makkelijk is de betekenis van dharma niet. Waarvoor dienen we deze dharma te hebben? En welk boek schrijft de dharma voor? De Ramayana en Bhagavad Gita geven ons ook veel meer inzicht over dharma zonder een eenduidige betekenis te geven.
Woord
De letterlijke betekenis in het Sanskriet komt van dhr, dat betekent onderhouden, ondersteunen en behouden. Anders gezegd, dharma weerhoudt een ieder van verval en is dus datgene dat vast staat dan wel gevestigd is. Vrij vertaald kom je weer bij wetten en regels. Zoals je vaker hebt gehoord, kennen vele woorden hun oorsprong uit het Sanskriet. Ook van Nederlandse woorden is de oorsprong via het Latijn of het Grieks te herleiden naar het Sanskriet. Zo wordt in het oud Grieks het woord “Thermis” gebruikt, wat vertaald kan worden als “vast” of “wet”
Diepere betekenis
Je kunt kijken naar de precieze betekenis van het woord, maar nog belangrijker is hoe het woord wordt gebruikt in zinnen, verhalen en context. Daaruit kun je veel beter begrijpen waar het woord dharma voor staat. In de oudste teksten verwees dharma naar de kosmische wetten en de regels die het universum gecreëerd hadden. Zonder deze wetten zou er chaos zijn en zou er geen leven mogelijk zijn. Later in de Veda’s, Purana’s en andere teksten heeft het woord een bredere, maar daardoor ook een complexere betekenis gekregen. Zo zet dharma bijvoorbeeld ook de norm voor het juiste gedrag van de mensheid waardoor de juiste positieve energie en balans zich in het individu bevindt, maar tegelijk ook in het universum. Dharma kreeg dus een bredere betekenis en staat het ook voor de morele verantwoordelijkheid, de plicht, de taak, de rechten en het gewenste gedrag van de mens. Dit geldt in alle mogelijke relaties, zoweltussen mensen, als families, maar ook in relatie tot de natuur en God. Hier tegenover staat adharma, dat is hetgene dat tegen de dharma is. Simpelweg alles wat tegen de natuur, morele principes, ethiek en norm is.
धर्मः तस्माद्धर्मात् परं नास्त्य् अथो अबलीयान् बलीयाँसमाशँसते धर्मेण यथा राज्ञैवम् । यो वै स धर्मः सत्यं वै तत् तस्मात्सत्यं वदन्तमाहुर् धर्मं वदतीति धर्मं वा वदन्तँ सत्यं वदतीत्य् एतद्ध्येवैतदुभयं भवति ।। Niets is hoger dan Dharma. De zwakkere overwint de sterkere door Dharma, als over een koning. Werkelijk, deze Dharma is de enige waarheid (Satya). Daarom, wanneer een persoon de waarheid spreekt zegt men: Hij spreekt de Dharma. En als iemand de Dharma spreekt, zegt men: Hij spreekt de Waarheid. Beiden zijn één. Brihadaranyaka Upanishad, 1.4.xiv[49][50]
Goede Dharma = Goede Karma
Eerder hebben we het gehad over reïncarnatie en later zullen we het hebben over karma. Bij beiden begrippen speelt dharma een fundamentele rol. Alleen indien men in lijn met de dharma leeft, kan men goede karma tot uitvoering brengen. Dit resulteert in een betere toekomst, een beter volgend leven en uiteindelijk verlossing (Moksha). Dharma is dus de basis van ons leven. Als men geen kennis heeft over de betekenis dharma,dan kan men ook niet juist handelen. Dharma is niet alleen toepasbaar op de mens. Elk object heeft zijn of haar eigen dharma. Een dier heeft een eigen dharma: eten, slapen en voortplanten. Vuur en water hebben een eigen dharma: voor vuur is dat heet zijn en voor water is dat nat zijn. Deze video legt vanuit verschillende perspectieven van dharma uit:
धर्मो रक्षति रक्षितः dharmo raksati raksitah Wanneer jij de Dharma beschermt, zal de Dharma ook jou beschermen. (Manu smrti 8.15)
Als Dharma vrij vertaald wordt naar plichten en gedrag zowel als individu als in de maatschappij, herken jij dan jouw Dharma al? Is jouw handelen in overeenstemming met jouw Dharma? En als dat niet zo is, wat kun je dan doen om dichter in lijn met jouw Dharma te handelen?
Een vegetariër zal niet snel in een slachterij werken. Een rechter of minister van justitie zal zich meer verplicht voelen om regels en wetten na te leven. Een volwassen zoon/dochter zal zich verantwoordelijker voelen voor het (ver)zorgen van zijn/haar ouders. Hoe kun jij je handelen aanscherpen op jouw individuele Dharma?
In het volgende artikel wordt uitgelegd waarom dharma niet zo eenvoudig is. Tevens worden de 10 kenmerken van dharma (dharma ke lakshan) concreet beschreven in de Manu Smriti. En wist je dat er binnen de Dharma een onderdeel ook specifiek voor het individu is, namelijk de Svadharma? In een later artikel lees je hier meer informatie over.