Op 4 oktober is het dierendag en daarmee een bijzondere dag om vanuit het hindoeïsme te bespreken of Hindoes wel of niet dierlijke producten (vlees, vis, ei, etc.) mogen eten. Sommige Hindoes zijn vegetariër of veganist. Anderen kiezen ervoor om op 1 dag in de week en op Hindoe feestdagen geen vlees of vis te eten. En rundvlees eten Hindoes helemaal niet. Wat zegt het hindoeïsme over de dieren? En is onze zienswijze nog de juiste interpretatie van de moderne hindoe of kunnen wij nog een stap vooruit?
Ahimsa Paramo Dharma
Het hindoeïsme is geen geloof of religie met geboden. De geschriften geven ons handvatten waarmee wij de juiste keuzes kunnen maken in verschillende situaties, omstandigheden, met de tijdgeest en toestand in acht nemend. De Yoga-Sutra, geschreven door Maharishi Patanjali, beschrijven de Yama en Niyama zodat we de juiste keuzes kunnen maken. Hierin staan onze plichten, morele verantwoordelijkheid, ethiek en geweldloosheid (ahimsa) centraal.
In de Mahabharata, waarvan de Bhagavad Gita onderdeel is, staat een bekende vers: Ahimsa Paramo Dharma (अहिंसा परमॊ धर्मः), dit kan vertaald worden naar: ‘geweldloosheid is de hoogste morele verantwoordelijkheid (Dharma)’. Ahimsa staat niet alleen voor fysieke geweldloosheid, maar ook voor geweldloosheid in denken en spraak, zowel tegen mensen als dieren. De wijze woorden van Shri Krishna geven deze bevestiging ook vanuit de Bhagavad Gita. In de Bhagavad Gita (5.18) staat dat een geleerd persoon geen onderscheid maakt tussen mensen en dieren.
Ahimsa wordt dus als een waardevolle eigenschap gezien. In het kader van geweldloosheid betekent het dus dat wij liefdevol en bewust dienen om te gaan met onszelf, onze omgeving, de natuur en dieren voor een harmonieuze maatschappij.
De wijze waarop dieren in de huidige maatschappij worden behandeld, gevoed en afgeslacht, staat niet in lijn met de filosofie van Ahimsa. Als gevolg van dit principe kiest men ervoor om vegetariër of veganist te zijn en om dieren ook met zorg en compassie te behandelen. Op deze manier proberen wij bewust het leed jegens de dieren niet te accepteren. Zo zal de ene Hindoe ervoor kiezen een vaste dag vegetarisch te eten en de ander neemt zich voor om alleen geen rundvlees te eten. Dit hoeft geen beperkte regel te zijn. Focus je op je eigen Dharma en probeer daar stap voor stap vooruitgang in te maken, want op deze manier kun je naar een hoger niveau groeien. En misschien is het vandaag wel tijd voor een nieuwe of volgende stap?
Waarom respecteren Hindoes koeien?
Hindoes hebben respect voor de koe. Dat is iets anders dan Hindoes die de koe aanbidden. Dit respect komt voort uit de eeuwenlange relatie tussen mens en koe. Toen de mens zich begon te vestigen en landbouw ging bedrijven, merkten zij dat er van de koe ook in barre omstandigheden melk verkregen kon worden en nog meer voordelen bood. Hierdoor werd de koe een geliefd metgezel, net als de hond tegenwoordig als een goede vriend wordt gezien. Om die reden eert (en niet vereert) men de koe. We respecteren de koe omdat deze een bijzondere maatschappelijke functie heeft. De koe is een goddelijk geschenk. Het dier dat ons in barre tijden heeft geholpen met de opbouw van landbouw, dat dier wordt vandaag de dag helaas uitgebuit en afgeslacht. Laten we ons voornemen om respectvol om te gaan met alle dieren, en in het bijzondere onze waardevolle metgezel, die ons toen liet groeien tot een landbouwer, en uiteindelijk stedeling.
Voeding
Naast de morele plichten en geweldloosheid principes, beschrijft de Ayurvedische geneeskunde en Upanishads wat voeding met onze lichaam en geest kan doen.
आहार शुद्धौ सत्त्व शुद्धिः Ahara suddau sattva-suddhih Van puurheid in voeding ontstaat puurheid in mentale gesteldheid (Chhandogya Upanishad - 7.26.2)
In de Ayurveda en de Bhagavad Gita wordt beschreven dat zowel de mens als de voeding bepaalde eigenschappen (gunas) vanuit de natuur heeft meegekregen: Sattva, Rajas, Tamas. Vlees, vis en ei vallen onder de tamas voedsel. Het eten van tamasic eten is niet goed voor het lichaam, want het eten onttrekt de prana (levensenergie) uit je lichaam en maakt je lichaam traag en zwak. Hierdoor wordt ook je afweersysteem verzwakt. Ook kan het nadelige gevolgen hebben voor je geestelijke gezondheid. Daarom raadt de Bhagavad Gita (17.8) ons aan om geen tamasic voedsel te nuttigen, maar juist satvik voedsel.
Er wordt ook beweerd dat het hindoeïsme wel degelijk aanbeveelt om vlees te nuttigen, gebaseerd op de Manusmriti en de Vedische geschriften. Je kunt hierover verschillende interpretaties vinden, omdat het Sanskriet een zeer complexe taal is en de Vedische teksten vaak veel symboliek gebruikt of woorden met een dubbele betekenis hebben (go = koe of aarde). Hierdoor wordt het nog ingewikkelder, want dan kun je je afvragen of die vertalingen wel kloppen. Daarnaast wordt aan de teksten van de Manusmriti niet dezelfde waarde gehecht, als dat van de Veda’s en de Bhagavad Gita. In hoeverre is dat deel van de geschriften nog toepasbaar op de moderne tijd?
Vanuit de basisprincipes van het hindoeïsme en de gevolgen dat voedsel heeft op ons lichaam, hebben we meer relevante informatie over wat het hindoeïsme ons uitgelegd over omgang met dieren en het eten van vlees. Door deze idealen uit het hindoeïsme na te streven, creëren we goede gewoontes en kwaliteiten die onze spirituele groei bevorderen.