Naast de theoretische uitleg in ons vorige artikel waarin we beschreven hoe gender wordt beschreven in diverse hindoegeschriften, zijn er ook diverse verhalen waarin het geslacht op verschillende manieren terugkomt. In dit artikel behandelen we een aantal verhalen waarin het gender onderwerp terugkomt met de bijbehorende achtergrond.
De eenheid in de mannelijke en vrouwelijke energie
Het meest bekende voorbeeld over gender in algemene zin is de verschijning van Shiva en Parvati in de Ardhanarishvara-vorm. Deze verschijning bestaat voor de ene helft van het lichaam uit Shiva en de andere helft uit Parvati. Men vindt deze verschijning het symbool voor de volledigheid van het Goddelijke, dat bestaat uit beide energieën die in balans zijn. De gedachtegang hierachter is dat beide (zowel de mannelijke- als de vrouwelijke) principes of componenten niet verschillend zijn, maar juist onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en samen een universele eenheid vormen.
De vorming van geslacht
In de Garuda Purana wordt in meerdere stappen beschreven hoe een mens geboren wordt. In het volgende vers wordt duidelijk dat ongeacht de seksuele geaardheid (man, vrouw, geen van beide), een kind in de negende of tiende maand geboren wordt:
cikitsā jāyate tasya garbhavāsa parikṣaye nāri vātha naro vātha napūsatvā vabhijāyate Ongeacht de seksuele geaardheid van het kind, of het nu mannelijk, vrouwelijk of non-binair is, het wordt geboren in de negende of de tiende maand. Garuda Purana. 2.32.29
In deze vers zien we dat de Garuda Puran naast man en vrouw, een derde categorie napumsak noemt, hier vrij vertaald als non-binair. De juiste vertaling van het woord is discutabel, maar men grijpt deze vers aan om aan te duiden dat er vanaf de geboorte meer mogelijk is dan alleen man en vrouw. Dit betekent niet dat vanaf de geboorte altijd al duidelijk is welk geslacht of geaardheid het betreft. Maar het feit dat de Garuda Purana de drie mogelijkheden benoemd, geeft aan dat er een breder standpunt binnen het hindoeïsme aanwezig is en dit voortraject van geboorte voor iedereen hetzelfde is.
Ramayan & Bhagavad Gita
De Ramayan en de Bhagavad Gita zijn populaire geschriften, vooral omdat deze geschriften visies en wijsheden bevatten die van meerwaarde zijn op de hedendaagse maatschappelijke discussies. In het laatste hoofdstuk van de Ramayan (de Ramcharitmanas, geschreven door Tulsidas) geeft Shri Rama aan wie hem dierbaar is.
पुरुष नपुंसक नारि वा जीव चराचर कोइ। सर्ब भाव भज कपट तजि मोहि परम प्रिय सोइ ॥87 क॥ Purush napunsak nari va jiv charachar koi, sarva bhaav bhaja kapat taji mohi param priya soi Man, vrouw of iemand die de kenmerken van beiden mist (queer), zelfs planten en dieren, vrij van gemeenheid, vol toewijding, zijn me allemaal even dierbaar. Ramcharitmanas. Uttar Kaand (doha 87)
Zoals ook in het eerste artikel beschreven, krijgt het woord napunsak vaak de betekenis queer: alles anders dan de man of de vrouw in plaats van aseksueel alleen. We kunnen hieruit concluderen dat Shri Rama iedereen erkent, ongeacht geslacht of seksuele voorkeur en dat hij geen onderscheid maakt en iedereen hem even dierbaar is.
Net zo belangrijk is de zienswijze vanuit de Bhagavad Gita. De Bhagavad Gita is een van de meest gerespecteerde heilige geschriften binnen het hindoeïsme. Shri Krishna (de Goddelijke manifestatie) geeft aan Arjuna de wijze lessen van het leven mee en indirect aan ons. Met onderstaande vers geeft hij te kennen dat God gelijkelijk gezind is aan alle levende wezens.
समोऽहं सर्वभूतेषु न मे द्वेष्योऽस्ति न प्रिय: | ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्यहम् || 29|| samo ’ham sarva-bhuteshu na me dveshyo ’sti na priyah ye bhajanti tu mam bhaktya mayi te teshu chapyaham Ik ben gelijkelijk gezind aan alle levende wezens; Ik ben niet vijandig of partijdig tegenover wie dan ook. Maar de toegewijden die Mij met liefde aanbidden, verblijven in Mij en Ik verblijf in hen. Bhagavad Gita: Hoofdstuk 9, Verse 29
Deze vers is kenmerkend voor de visie vanuit diverse geschriften om alle levende wezens gelijk te behandelen, ook al wordt daar geen specifieke bewoording voor gebruikt.
In onderstaande video geeft Devdutt Pattanaik meer voorbeelden van queer binnen het hindoeïsme. Hieruit kunnen we concluderen dat de aanwezigheid van deze derde natuur (Trithiya Prakriti) in de tijd van de oude geschriften aanwezig was en op een respectvolle wijze onderdeel van de samenleving was.
Indien we kijken naar de verschillende verhalen uit de heilige geschriften dan zien we wederom een milde, neutrale of acceptabele houding ten opzichte van queer. Deze voorbeelden tonen aan dat het hindoeïsme sinds jaar en dag de aanwezigheid van diverse seksuele geaardheden erkent en ook met liefde behandelt. Er bestaan nog diverse andere geschriften en wellicht komt men ook teksten tegen die op een wijze geïnterpreteerd worden of vertaald worden dat haaks hierop staat.
Diverse teksten worden geïnterpreteerd als afwijzend en andere teksten als progressief wat betreft derde geslacht typen. Maar bovenal staat dat wij iedereen dienen lief te hebben, met respect te behandelen en dat in de basis discriminatie op basis van geslacht niet mag plaatsvinden: God houdt van iedereen. Op basis van maatschappelijke normen en waarden zijn er diverse Dharma sastras geschreven die een bepaalde kijk geven op bijvoorbeeld homoseksualiteit. Helaas zijn deze teksten vele malen herschreven in de tijd wanneer de Mugals en de Engelsen gingen regeren in India en dus soms ook foutief werden vertaald, zodat het herleiden van de juiste interpretatie onmogelijk is. Door een bredere kennis te ontwikkelen over het hindoeïsme, is het mogelijk om diverse teksten in perspectief te brengen en deze vanuit verschillende kanten te begrijpen. Is het hindoeïsme het argument of voor of tegen queer te zijn of staat het hindoeïsme hier neutraal in? Zijn het de maatschappelijke en culturele oordelen die er moeite mee hebben?
Het hindoeïsme heeft een vrij universeel karakter. Een voorwaarde om universeel genoemd te mogen worden is dat niemand uitgesloten kan worden. Het is vooral de eigen keuze van de individu op fysiek en mentaal niveau wat men prefereert. Het één hoeft niet per se beter te zijn dan het ander. Wel geldt het uiteindelijke doel om verlossing te bereiken voor iedereen. Hoe een ziel dat probeert te bewerkstelligen in hun huidige leven hier op aarde, is aan hen. De geschriften en andere waardevolle kennis dienen als handvaten die wij kunnen aanreiken om van te leren en bewuster te worden van onze dagelijkse handelen, zowel voor onszelf als voor onze medemens.