In de aankomende serie artikelen over fundamenten behandelen we het onderwerp Bhakti. Bhakti is liefde voor God en komt terug in verschillende geschriften. Bijvoorbeeld de Bhakti van Shri Hanuman in de Ramayana of de Bhakti van Bhakt Prahlad. Je zult antwoorden krijgen op de volgende vragen: Wat is Bhakti? Hoe belangrijk is Bhakti binnen het hindoeïsme en hoe zien we dat terug in het dagelijks leven? Zijn er verschillende vormen van Bhakti? Hoe ontwikkel je Bhakti?
Bhakti in de geschriften
Bhakti is een belangrijk onderdeel in het hindoeïsme. De liefde en devotie die een bhakt (persoon met liefde voor God) ervaart, is zo bijzonder dat de Nederlandse vertaling ‘devoot’ niet voldoende is om dit begrip te omvatten. Letterlijk genomen kan bhakti vertaald worden als liefde, devotie, overgave, loyaliteit, eerbied of toewijding naar het Goddelijke. Dit kan een vormloze God zijn, maar veelal en gebruikelijker is deze liefde gericht naar een van de devi's zoals Durga Mata of Laksmi mata en devta’s zoals Shri Vishnu, Shiva Bhagvan of Shri Hanuman.
Er zijn vele voorbeelden in geschriften die de kracht van bhakti beschrijven in de band tussen bhakt (devoot) en Bhagvan (God) en zelfs dat Bhagvan ook gebonden is aan de liefde van zijn bhakt’s.
De volgende slokha (vers) komt uit een van de oudste geschriften, de Shvetashvatara Upanishad (1000 jaar v. Chr) en hierin wordt Bhakti genoemd:
यस्य देवे परा भक्तिः यथा देवे तथा गुरौ । तस्यैते कथिता ह्यर्थाः प्रकाशन्ते महात्मनः ॥ Hij die de hoogste Bhakti van God ervaart, Net als zijn God, zo ook voor zijn Guru, Aan hem, die een hoge vorm van intellect heeft, Zullen deze leringen tot verlichting leiden. — Shvetashvatara Upanishad 6.23
Bhakti komt in het hindoeïsme terug in verschillende geschriften. Zo wordt in de Ramayana beschreven hoe Shri Rama aan Sabari Mata de negen stappen van Bhakti Yoga (Navda Bhakti) vertelt. Shri Hanuman is een van de meest geroemde bhakts van Shri Rama. Maar ook Prahlad wordt niet voor niks Bhakt Prahlad genoemd. Zijn devotie tot Shri Hari (Shri Vishnu) kenmerkt het geloof en de toewijding tot God als een echte bhakt.
Voorwaardelijke en onvoorwaardelijke Bhakti
Bhakti wordt vaak in twee vormen verdeeld: Apara bhakti en Para bhakti.
Apara bhakti is een vorm van devotie gericht op het goddelijke, maar met het oog op het eigen belang. Door het uitvoeren van rituelen en ceremonies in aanbidding tot het goddelijke, verwachten we graag iets positiefs terug. Van nature richt men zich vaak tot God wanneer men in moeilijkheden zit of bepaalde verlangens vervuld wil hebben
Para bhakti is een vorm van universele liefde, waarin geen tegenverwachting geschept wordt. Deze Para (pure vorm van Bhakti) is onvoorwaardelijk, universeel en puur. Een liefde voor God waarin geen enkele tegenprestatie of eigen belang meespeelt. Op het pad van Bhakti (Bhakti marga), bidt men niet tot God voor rijkdom, welvaart of bescherming en geluk, maar bidt men uit liefde voor God. Devotie staat centraal. Met die mindset en gelukzaligheid bereikt men God. Volgens de bhakti-traditie ligt de hoogste spirituele vervulling in de perfectie van de liefde voor de persoonlijke God (Bhagvan) en het toegewijd mogen dienen van God in liefdevolle overgave. Voor de ware bhakt ligt hierin de betekenis van het begrip bevrijding, Moksha.
Sewa bevordert Bhakti
Bhakti begint bij jezelf en je medemens. Verschillende geschriften geven aan dat het goddelijke aanwezig is in iedereen. Een bhakt ziet het goddelijke in alles en iedereen. Daarom zegt Shri Krishna in de Bhagavad Gita (Hoofdstuk 12, Bhakti Yoga): Een echte Bhakt behandelt vriend en vijand gelijk en is vriendelijk en medelevend voor alle levende wezens. Daarom is Bhakti niet alleen een ontwikkeling van liefde richting God, maar ook tot elke medemens.
Sewa betekent vrijwillig dienstbaar opstellen zonder daarvoor iets terug te verwachten. Door het verrichten van sewa ontwikkel je ook deze onvoorwaardelijke liefde. Daarom is vrijwilligerswerk een belangrijk onderdeel binnen het hindoeïsme; het helpen van daklozen, het verrichten van ouderenzorg, doneren aan goede doelen en bijbrengen van kennis aan je medemens zijn hier enkele voorbeelden van. Bhakti yoga kan gezien worden als een vorm van zelfrealisatie en spirituele realisatie door de connectie met je hart verder te ontwikkelen en pure liefde toe te laten.
Bekijk de onderstaande animatievideo ook om beter de kern van Bhakti te begrijpen.
Herken je in jouw relatie tot het Goddelijke de twee vormen van Bhakti? En is dat anders in de corona periode, een tijd van meer onzekerheid en eenzaamheid? Welke sewa helpt jou op je spirituele Bhakti-marga?
In het volgende artikel zullen we jouw pad van Bhakti bespreken en hoe vanuit de Ramayana daar handvaten voor gegeven wordt.